Thị trường cho thuê tài chính Việt Nam bị “bỏ quên” với tỷ lệ thâm nhập còn quá bé so với tiềm năng. Việc rà soát quy định về cho thuê tài chính, mở rộng sang tài sản vô hình và tăng hỗ trợ doanh nghiệp được kỳ vọng sẽ “thức tỉnh” thị trường, tạo cú hích cho kênh vốn này bứt phá.

Ngày 13/8, Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam và Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) tổ chức toạ đàm chính sách về hoạt động cho thuê tài chính tại Việt Nam.

Tỷ lệ thâm nhập ở mức siêu nhỏ chỉ 1,5%

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Phạm Xuân Hòe - Tổng Thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam nhắc đến ba cụm từ phản ánh khá chính xác thực trạng ngành cho thuê tài chính trong suốt quá trình đổi mới và tái định vị hệ thống các tổ chức tín dụng, đó là: bỏ quên, quá nhỏ so với tiềm năng và thức tỉnh để phát triển.

Các đại biểu chia sẻ thực tiễn triển khai hoạt động cho thuê tài chính tại Việt Nam và những khó khăn vướng mắc cần tháo gỡ. Ảnh: Ánh Tuyết.  

Theo ông Hòe, ở nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác về đăng ký tài sản, về thuế phí, về ưu đãi mà đúng ra khách hàng sử dụng tài sản của bên cho thuê tài chính được hưởng lại bị quên lãng, bị thẳng thừng từ chối. Đơn cử như một số doanh nghiệp ở Hải Phòng thuê các loại ô tô vận tải của công ty cho thuê tài chính vì không phải là chủ tài sản.

"Tỷ lệ đi thuê tài chính tới 70 - 80% số doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc) đã minh chứng cho lợi thế này của cho thuê tài chính. Nhưng ở Việt Nam còn đang bị bỏ ngỏ kênh cho thuê tài chính" - lãnh đạo Hiệp hội Cho thuê tài chính nêu rõ.

Hay tại Tiết a.6 Điểm a Khoản 1 Điều 6 Nghị định 90/2023/NĐ-CP ngày 13/12/2023 quy định mức thu, chế độ thu, nộp, miễn, quản lý và sử dụng phí đường bộ, trường hợp xe bị tịch thu, thu hồi phát mại, thanh lý thì chỉ phải nộp phí đường bộ từ thời điểm mang xe đi kiểm định để lưu hành. Tuy nhiên, vì “bỏ sót” bên cho thuê tài chính mà chỉ nhắc đến xe từ ngân hàng, nên các loại xe thu hồi phát mại từ bên cho thuê tài chính phải quay lại nộp phí đường bộ kể từ khi bên thuê tài chính không nộp làm gia tăng chi phí và không công bằng với doanh nghiệp…

Cũng theo lãnh đạo Hiệp hội Cho thuê tài chính, “quá nhỏ so với tiềm năng” là cụm từ mô tả đầy đủ về kênh cho thuê tài chính ở Việt Nam.

Tỷ lệ thâm nhập vào doanh nghiệp đối với loại hình dịch vụ cho thuê tài chính ở Việt Nam là quá nhỏ bé, với số lượng hợp đồng cho thuê ước tính 15 ngàn hợp đồng từ 8 công ty. Giả định rằng mỗi khách hàng là một hợp đồng thì tỷ lệ này trên gần 1 triệu doanh nghiệp mới chỉ đạt 1,5%.

Cũng theo ông Nguyễn Thiều Sơn - Tổng giám đốc Công ty Cho thuê tài chính TNHH BIDV - SuMi TRUST (BSL), trên thế giới, sau hai thập kỷ tăng trưởng ổn định, mức độ thâm nhập tại nhiều quốc gia hiện rất cao, với quy mô đạt 1.554 tỷ USD; trong đó, Trung Quốc chiếm 9,9%, còn tại Nhật Bản, trên 90% doanh nghiệp biết và sử dụng kênh này một cách phổ biến.

Còn tại Việt Nam, theo một khảo sát của BSL từ 1.000 doanh nghiệp, chỉ khoảng 10% trong số đó biết đến và sử dụng, cho thấy kênh này chưa thật sự phổ biến.

Cùng với đó, quy mô còn khiêm tốn và các tổ chức cho thuê tài chính vẫn gặp nhiều vướng mắc về cơ chế, chính sách liên quan đến ngành ngân hàng và các lĩnh vực khác liên quan đến đăng ký tài sản, thu hồi và xử lý tài sản, hay hạn chế các nguồn huy động vốn. Tuy vậy, theo ông Sơn, vai trò trung gian của các tổ chức cho thuê tài chính giữa nhà sản xuất và người sử dụng đang dần được khẳng định.

Cơ hội "thức tỉnh" thị trường cho thuê tài chính

Nhắc đến cụm từ “thức tỉnh để phát triển”, ông Phạm Xuân Hòe cho rằng, lần đầu tiên một nghị quyết quan trọng trong “bộ tứ trụ cột” là Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân mở ra cơ hội chưa từng có đối với các tổ chức cho vay không nhận tiền gửi, trong đó có cho thuê tài chính.

Tỷ lệ thâm nhập vào doanh nghiệp đối với loại hình dịch vụ cho thuê tài chính ở nhiều quốc gia lên tới 90%. Ảnh minh hoạ. 

"Nghị quyết đã định hướng rất rõ, giờ còn là quá trình cụ thể hóa bằng chính sách pháp luật và hành động của mỗi chúng ta, chúng tôi kỳ vọng kênh cho thuê tài chính đã được biết đến, được thức tỉnh và sẽ phát triển vượt bậc trong thời gian tới" - ông Hòe nhấn mạnh.

Ông Jinchang Lai - Chuyên gia trưởng, Trưởng nhóm Phát triển cơ sở hạ tầng tài chính khu vực châu Á - Thái Bình Dương, Nhóm Tư vấn các định chế tài chính (IFC) cũng cho rằng, Nghị quyết 68-NQ/TW là chính sách đột phá, có ý nghĩa lớn đối với sự phát triển của khu vực tư nhân. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để hiện thực hóa định hướng này trong 10 năm tới, đặc biệt khi nghị quyết yêu cầu rà soát lại các quy định về cho thuê tài chính và tìm giải pháp tăng cường hỗ trợ tài chính cho khu vực tư nhân.

Ông Jinchang Lai thẳng thắn nhìn nhận, hoạt động cho thuê tài chính tại Việt Nam đã xuất hiện gần ba thập kỷ, nhưng quy mô vẫn còn rất khiêm tốn. Đại diện IFC cũng lưu ý rằng, tuy cho thuê tài chính thường được xem là dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, nhưng điều đó không đúng 100%. Cho thuê tài chính có thể áp dụng cho mọi hoạt động trong nền kinh tế, với phạm vi ứng dụng rộng hơn nhiều. Đơn cử, một nhà hàng có thể thuê thiết bị bế; hay thuê máy bay; hoặc trong nông nghiệp tại các thị trường phát triển, phần lớn máy móc, thiết bị đều được cung cấp thông qua hợp đồng thuê tài chính.

Lãnh đạo Hiệp hội Cho thuê tài chính cũng đề nghị một số giải pháp mang tầm trung dài hạn để phát triển thị trường cho thuê tài chính. Theo đó, cần có quan điểm mở để thúc đẩy sự phát triển mạnh của kênh cho thuê tài chính ở Việt Nam, cần nhìn nhận cho thuê tài chính cũng có rủi ro cao hơn so tín dụng ngân hàng thương mại.

"Chúng tôi đề nghị cần đơn giản hóa cấp phép ra đời nhiều công ty cho thuê tài chính và công ty tài chính tổng hợp gia tăng số lượng trên toàn thị trường tài chính, tận dụng tối đa nguồn lực tài chính từ tập đoàn lớn bản địa cũng như FDI" - ông Hòe kiến nghị.

Bên cạnh đó, nghiên cứu xây dựng Luật Cho thuê tài chính/Luật Các tổ chức cho vay không nhận tiền gửi, có chương riêng về cho thuê tài chính. Xây dựng và làm sạch cơ sở dữ liệu số quốc gia để phát triển kinh tế số, tạo không gian để cho thuê tài chính có thể phát triển cho thuê các loại tài sản vô hình./.

Nguồn: Thời báo tài chính Việt Nam