Thị trường cho thuê tài chính Việt Nam "quá nhỏ so với tiềm năng" và đang bị "bỏ quên", cần tháo gỡ rào cản, hoàn thiện khung pháp lý để phát triển kênh vốn trung và dài hạn này.

Các ý kiến nhất trí rằng hoạt động cho thuê tài chính ở Việt Nam hiện có quy mô rất nhỏ so với tiềm năng - Ảnh: VGP/HT

Quy mô nhỏ so với tiềm năng 

Tại cuộc tọa đàm về hoạt động cho thuê tài chính diễn ra hôm nay, 13/8, TS Phạm Xuân Hòe, Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam nhận định hoạt động cho thuê tài chính ở Việt Nam hiện có quy mô rất nhỏ so với tiềm năng và chưa được quan tâm đúng mức.

Loại hình này xuất hiện ở Việt Nam từ năm 1992, cao điểm từng có 11 công ty hoạt động, nhưng hiện chỉ còn 9 công ty (8 công ty đang hoạt động, 1 công ty đang tái cơ cấu). Tổng dư nợ toàn ngành đạt khoảng 47.000 tỷ đồng, chỉ chiếm 0,28% tổng dư nợ tín dụng của nền kinh tế. Số hợp đồng cho thuê chỉ khoảng 15.000, tương đương 1,5% số doanh nghiệp và còn thấp hơn nhiều nếu tính cả 5,2 triệu hộ kinh doanh.

Trong khi đó, tại Nhật Bản, Hàn Quốc hay Đài Loan (Trung Quốc), tỷ lệ doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng dịch vụ cho thuê tài chính lên tới 70–80%. Ưu thế của dịch vụ này là khả năng chấp nhận rủi ro cao hơn ngân hàng thương mại, đáp ứng tốt nhu cầu vốn trung và dài hạn không chỉ cho máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải mà cả tài sản vô hình như phần mềm, bản quyền, hạ tầng công nghệ, giấy phép khai thác.

TS Phạm Xuân Hòe bổ sung, nền kinh tế Việt Nam tăng trưởng ở mức 5–7%/năm, kéo theo nhu cầu vốn đầu tư trung và dài hạn rất lớn. Hiện Việt Nam có gần 1 triệu doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh, nhu cầu đổi mới máy móc, dây chuyền sản xuất, thiết bị y tế, phương tiện vận tải… rất cao.

Bốn xu hướng mở ra cơ hội 

Ông Hòe nêu bốn xu hướng lớn tạo dư địa phát triển cho thuê tài chính: Nhu cầu vốn trung và dài hạn tăng theo tăng trưởng kinh tế; Nhu cầu máy móc, thiết bị trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt y tế tư nhân với khoảng 400 bệnh viện, 50.000 phòng khám; Xu hướng đầu tư vào thiết bị xanh, thiết bị số phục vụ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và phát triển bền vững; Sự phổ biến của hình thức thuê vận hành trả tiền theo thời gian sử dụng, đáp ứng nhu cầu linh hoạt của doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng bình quân 4 năm qua của ngành chỉ đạt 14,7%/năm, tương đương mức tăng trưởng tín dụng chung. Quy mô nhỏ, dịch vụ kèm theo chưa phát triển, tỷ lệ nợ xấu dưới 3% nhưng theo ông Hòe, mức này không phản ánh đúng đặc thù rủi ro (nên ở mức 5–6% như thông lệ quốc tế).

Cần đột phá chính sách Ông Hòe đánh giá "bộ tứ" Nghị quyết 57, 59, 66 và 68 sẽ tạo đột phá cho lĩnh vực này. Cụ thể, Nghị quyết 57 sẽ giúp mở rộng danh mục tài sản cho thuê; Nghị quyết 68 hoàn thiện hành lang pháp lý; Nghị quyết 59 thúc đẩy hợp tác quốc tế, liên kết với ngân hàng và công ty nước ngoài và Nghị quyết 66 cải cách tư duy chính sách.

Ông JinChang Lai, Chuyên gia trưởng Tập đoàn Tài chính Quốc tế cho rằng yêu cầu vốn tối thiểu 24 triệu USD với công ty cho thuê tài chính tại Việt Nam là quá cao so với Indonesia (6 triệu USD). Nên áp dụng lộ trình 5 năm để đạt mức này, đồng thời cho phép phát hành trái phiếu bảo đảm bằng khoản phải thu cho thuê và tận dụng thị trường tài sản động sản để giảm chi phí vốn. Ông cũng nhấn mạnh nhiều nước có luật riêng hoặc quy định rõ trong Bộ luật Dân sự/Thương mại, giúp xác định quan hệ pháp lý, quyền sở hữu và cơ chế xử lý khi phá sản – điều Việt Nam hiện còn thiếu.

Theo TS Phạm Xuân Hòe, một số quy định mới tại Thông tư 26/2023/TT-NHNN đã tháo gỡ phần nào, như bỏ hạn mức tín dụng đối với công ty cho thuê tài chính, cho phép cho vay vốn lưu động, xét duyệt hợp đồng điện tử dưới 500 triệu đồng… Tuy nhiên, vẫn còn hạn chế như giới hạn phê duyệt điện tử quá thấp, quy định báo cáo khách hàng liên quan ở mức 0,5% vốn tự có gây khó khăn.

Đại diện Công ty Cho thuê tài chính TNHH MTV VietinBank (VietinBank Leasing) cho biết Thông tư 26 đã tạo sự rõ ràng hơn cho hoạt động cho thuê tài chính, nhưng vẫn cần mở rộng danh mục tài sản, đặc biệt tàu bay, tàu biển chở khách, và có cơ chế hợp vốn tương tự ngân hàng. Doanh nghiệp đề xuất xây dựng chính sách thẩm định giá minh bạch, cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tiếp cận dịch vụ và ưu đãi để giảm bất lợi cạnh tranh so với ngân hàng.

"Với sự thay đổi trong tư duy quản lý và quyết tâm thực thi của các cơ quan chức năng, cho thuê tài chính sẽ được "đánh thức", trở thành kênh dẫn vốn quan trọng cho doanh nghiệp vừa, nhỏ và hộ kinh doanh, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững", TS Phạm Xuân Hòe bày tỏ kỳ vọng.

Ông Hòe kiến nghị mở rộng danh mục tài sản cho thuê gồm tàu biển, máy bay chở khách, tài sản số, phần mềm, bản quyền, giấy phép khai thác, nhà thép tiền chế… Nâng mức phê duyệt điện tử từ 500 triệu lên 1 tỷ đồng. Sửa Thông tư 79 để cho phép đăng ký xe theo địa chỉ bên thuê, kết nối dữ liệu thu hồi phù hiệu xe vận tải. Bổ sung quyền thu giữ tài sản và ưu đãi thuế, phí tương tự ngân hàng.

Nguồn: Báo điện tử Chính phủ